- خلاصه اجرایی، شامل کلیات طرح و خلاصه‌ای از ضروری‌ترین اطلاعات، دورنمایی از فعالیت و اهداف سازمان است.
- در بخش توصیف کسب و کار، به شرح کاملی از اهداف، چشم‌انداز، محصولات، بازار هدف، استراتژی‌ها، ارزش‌ها و… پرداخته می‌شود.
- یک بخش مجزا را به شرح کامل محصولات یا خدمات خود اختصاص دهید.
- در قسمت آنالیز بازار، باید پرسونای مخاطبان و بازار هدف خود را شرح دهید.
- شرح برنامه بازاریابی و برنامه فروش در طرح کسب و کار الزامی هستند.
- موارد قانونی، ملاحظات مالی و ضمائم، از دیگر بخش‌های اصلی طرح کسب و کار هستند.
ممکن است با مشاهده افزایش روزافزون تعداد کسب‌و‌کارها و رشد استارت‌آپ‌ها این‌طور به نظر بیاید که راه اندازی یک کسب‌و‌کار چندان هم کار سختی نیست. اما جالب است بدانید هر کسب و کار در حتی در روزهای نخست شروع به فعالیت خود، به طور میانگین دست کم باید با 25 رقیب دست و پنجه نرم کند.
در این میان، صاحبان کسب‌و‌کاری که بلند پروازانه و بدون داشتن برنامه‌ریزی دقیق و قابل اجرا در زمینه بازاریابی، منابع انسانی، تامین مالی یا برنامه‌های عملیاتی گام برمی‌دارند، با چالش‌ها و مشکلات بسیاری رو به رو شده و چه بسا شکست سختی را تجربه خواهند کرد. به همین دلیل، تدوین بیزینس پلن (Business Plan) که معادل با برنامه یا طرح کسب‌و‌کار است، برای تمام کسب‌و‌کارها به شدت توصیه می‌شود. در این مقاله قصد داریم به صورت خلاصه، شما را با بخش‌های اصلی یک طرح کسب و کار به زبان ساده آشنا کنیم.
10 بخش کلیدی طرح کسب و کار
1. طراحی جلد یا کاور
شاید این مورد به نظر کم اهمیت جلوه کند، اما قرار دادن یک تصویر جذاب و با کیفیت به همراه نام برند، لوگو، آدرس و شماره تماس شرکت در صفحه اول، می‌تواند توجه مخاطب شما را بیشتر به خود جلب کند.
2. خلاصه اجرایی
این بخش که معمولا یک یا دو صفحه از طرح کسب و کار را به خود اختصاص می‌دهد، شامل ضروری‌ترین اطلاعات، دورنمایی از فعالیت و همچنین اهداف بلند مدت و کوتاه مدت سازمان است. قسمت خلاصه اجرایی باید خلاصه‌ای از کل نسخه باشد و نکات کلیدی طرح را پوشش دهد. خلاصه اجرایی معمولا شامل بخش‌های زیر است:
- بیانیه ماموریت سازمان
- تاریخچه شرکت، موسسان، تیم مدیریتی و سبک رهبری
- مزیت رقابتی و نقاط تمایز
- استراتژی‌های اصلی برای موفقیت در بازار
- اهداف سازمان
- افق اقتصادی
- پتانسیل رشد و سرمایه‌گذاری
3. توصیف سازمان و کسب و کار
در این بخش لازم است به صورت کامل‌تر به شرح سازمان خود و چرایی وجود آن بپردازید. عمدتا موارد زیر برای توصیف کسب و کار بیان می‌شوند:
- اهداف سازمان
- چشم‌انداز و ماموریت سازمان
- محصولات یا خدمات
- بازار هدف
- استراتژی‌های موفقیت
- ارزش‌های کلیدی سازمان
- ساختار سازمانی
4. معرفی محصولات و خدمات
در این قست باید به صورت مفصل به شرح محصولات یا خدمات خود بپردازید. به این منظور لازم است نام هر یک از محصولات، اهداف و در صورت لزوم طرز کار آن‌ها را شرح دهید. همچنین، بخشی از استراتژی فروش و مدل‌های قیمت‌گذاری محصولات یا خدمات خود را در ادامه این قسمت ذکر کنید. در مورد محصولات فیزیکی می‌توانید هزینه‌ها، فرآیند تولید و پیش بینی تغییرات این آیتم‌ها را به صورت مختصر بیان کنید.
5. آنالیز بازار
در این بخش لازم است به شرح بازار و ویژگی‌های مخاطبان خود بپردازید. اطلاعاتی مانند سهم بازار، خصوصیات دموگرافیک و روانشناختی مشتریان و همچنین پراکندگی جغرافیایی آنان در این قسمت ذکر می‌شوند. در صورتی که پرسونای مخاطب خود را تدوین کرده‌اید، در این قسمت به آن اشاره کنید. همچنین می‌توانید از نتایج مدل‌هایی که در تحقیقات بازار به کار برده‌اید، مانند 5 نیروی رقابتی پورتر، تحلیل SWOT، تحلیل PESTEL و … استفاده کنید.
6. برنامه بازاریابی
در مقالات قبلی به صورت مفصل درباره برنامه بازاریابی یا Marketing Plan صحبت کرده‌ایم. در برنامه یا طرح بازاریابی به شرح تاکتیک‌ها و استراتژی‌های مختلف برای دستیابی به مخاطبان هدف پرداخته شده که شامل کانال‌های مختلف بازاریابی است. بنابراین لازم است خلاصه‌ای از برنامه بازاریابی خود را در این بخش شرح دهید یا در صورت نیاز به شرح کامل‌تر آن را ضمیمه کنید.
7. برنامه فروش
در این قسمت استراتژی‌های فروش شرح داده می‌شوند که معمولا شامل این نکات است:
- ساختار تیم فروش و توجیه آن
- کانال‌های فروش
- ابزارهای فروش، نرم‌افزارها و منابع
- اهداف فروش و بودجه
- پیش‌بینی روندهای مهم
درست مانند برنامه بازاریابی، می‌توانید برنامه فروش را به پایان طرح ضمیمه کنید.
8. موارد قانونی
آگاهی از ساختار قانونی سازمان شما برای سرمایه‌گذاران و شرکا اهمیت بسیاری دارد و می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهد. قوانین و قواعد همکاری‌ها، مجوزها، اعتبارنامه‌ها، تاییدیه و مجوزهای رسمی مورد نیاز از سوی اتحادیه‌ها یا ارگان‌های مرتبط و به طور کلی هر آنچه قانونی بودن فعالیت شما را تضمین کند، در این بخش آورده می‌شود.
9. ملاحظات مالی
در نهایت لازم است با پاسخ به دو سوال اساسی سرمایه‌گذاران، سرمایه گذاری آنان را از نظر اقتصادی و منطقی توجیه کنید:
- بازدهی سرمایه آنان از چه زمانی آغاز خواهد شد؟
- چه مدت طول می‌کشد تا به نرخ تعیین شده بازگشت سرمایه خود دست یابند؟
به این منظور باید موارد زیر را به دقت محاسبه کرده و شرح دهید:
- برآورد هزینه‌های استارت آپ
- پیش بینی فروش برای فصل یا فصول آینده
- تحلیل نقطه سربه‌سر (به لحاظ مالی و زمانی)
- پیش‌بینی صورت سود و زیان
فراموش نکنید هر چه دلایل شما مستندتر و منطقی‌تر باشد، در قانع کردن سرمایه گذاران موفق‌تر خواهید بود. در صورتی که جداول یا نمودارهای این بخش طولانی یا از حوصله مخاطب خارج هستند، بهتر است آن‌ها را به بخش ضمیمه اضافه کنید.
10. ضمیمه‌ها
به منظور جلوگیری از بی‌نظمی یا طولانی شدن طرح کسب و کار و توجیه بیشتر مخاطب، جداول، نمودارها، تصاویر یا مستندات دیگر به قسمت ضمیمه اضافه می‌شوند. علاوه بر برنامه بازاریابی، برنامه فروش و مستندات مالی که پیش از این به آن اشاره کردیم، در صورت نیاز مواردی مانند تصاویری از وب‌سایت یا شبکه‌های اجتماعی، لوگوی برند و برخی از المان‌های بصری، ماک آپ محصولات، طراحی داخلی شرکت و.. نیز می‌توانند به بخش ضمیمه اضافه شوند.
طراحی بیزینس پلن یا طرح کسب و کار علاوه بر ایجاد دورنما و نقشه راه سازمان، اعتبار، نظم و پیش بینی دقیق نیازهای کسب و کار را نزد کارکنان، سهام‌داران و سرمایه گذاران نمایان می‌کند و می‌تواند به یکی از مهم‌ترین عوامل برای جذب سرمایه‌گذاران تبدیل شود.
