تحلیل SWOT ؛ فرمول جادویی سازمان ها برای پیشی گرفتن از رقبا!

پر واضحه که کسب‌وکارها برای هر قدمی که می‌خوان بردارن باید کاملا سنجیده و حساب‌شده عمل کنن وگرنه اولین قدم اون‌ها می‌تونه آخرین قدم‌شون باشه! ابزارهای زیادی هستن که می‌تونن در این راه، دست شرکت‌ها رو بگیرن و بهشون کمک کنن. به عنوان مثال،تحلیل SWOT یا تحلیل سوات یه ابزار ضروری برای برنامه‌ریزی، تدوین استراتژی و تحلیل وضعیت سازمان از دو جنبه درونی و بیرونی به حساب میاد. کلمه SWOT از چهار واژه Strength، Weakness، Opportunity و Threat گرفته شده که معادل نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها هستن. نقاط قوت و نقاط ضعف، به مسائل درونی، تحت‌کنترل و قابل‌تغییر اشاره دارن، اما فرصت‌ها و تهدیدها، مربوط به مسائل بیرونی سازمان هستن که افراد سازمان کنترلی روی اون‌ها ندارن و نمی‌تونن اون‌ها رو تغییر بدن. با ما همراه باشید تا در بخش‌های بعدی، بیشتر درباره این تکنیک صحبت کنیم.

نقاط قوت در تحلیل SWOT

نقاط قوت در تحلیل SWOTویژگی‌های مثبت و درونی کسب‌وکار ما هستن. دانش، تجربه، تحصیلات، شبکه‌های ارتباطی، مهارت‌ها و دارایی‌هایی مثل سرمایه، مشتری‌های دائمی، کانال‌های توزیع، تکنولوژی و … جزو نقاط قوت سازمان‌ها محسوب می‌شن. به عبارت دیگه برای شناسایی نقاط قوت باید بدونیم که سازمان ما در چه ویژگی‌هایی نسبت به رقبای خودش متمایز و سرآمده، چه منابعی در اختیار داره که رقبا به اون‌ها دسترسی ندارن و ارزش افزوده ما نسبت به رقبای دیگه چیه. برای اندازه‌گیری قوت‌ها به یه دید 360 درجه احتیاج داریم. به این معنی که بدونیم سهام‌دارها، کارمندها، مشتری‌ها و حتی رقبا، ما رو چطور ارزیابی می‌کنن.

نقاط ضعف در تحلیل SWOT

نقاط ضعف در تحلیل SWOT به جنبه‌های منفی و درونی کسب‌و‌کار ما اشاره دارن که ارزش‌های سازمان‌ رو کم‌رنگ می‌کنن و اون رو در معرض خطر قرار می‌دن. برای این‌که توانایی رقابت با رقیب‌هامون رو داشته باشیم، نیاز داریم نقاط ضعف‌مون رو در زمینه‌هایی مثل: تخصص، مهارت و تکنولوژی شناسایی کنیم و مشخص کنیم که  چه بخش‌هایی از سازمان نیاز به بهبود دارن. برای شناسایی نقاط ضعف کسب‌وکارمون باید واقع‌بین باشیم و تا جایی که می‌تونیم اطلاعات کسب کنیم. عدم آشنایی با روش‌های مذاکره موفق، مدیریت زمان و مدیریت پروژه نمونه‌هایی از این نقاط ضعف هستن که سازمان‌ها حتما باید برای برطرف کردن اون‌ها برنامه‌ریزی کنن.

فرصت ها در تحلیل SWOT

فرصت‌های سازمان در تحلیل SWOT در واقع همون فاکتورهای مثبت و بیرونی سازمان هستن که غالبا کنترلی روی اون‌ها نداریم اما استفاده از اون‌ها می‎‌تونه به موفقیت سازمان کمک کنه. برای مثال فرصت‌های موجود و تغییرات بازار می‌تونن برای ما مفید باشن و یه فرصت رشد خوب رو برای سازمان ایجاد کنن.

تهدیدها در تحلیل SWOT

تهدیدهای سازمان در تحلیل SWOT شامل عوامل منفی، بیرونی و فراتر از کنترل ما هستن که با تدوین استراتژی ‌می‌‌شه تا حدی اون‌ها رو به فرصت تبدیل کرد و ازشون سود برد. برای مثال دونستن این‌ که رقبای فعلی و رقبای بالقوه ما چه افراد یا سازمان‌هایی هستن، چه عواملی می‌تونن کسب‌‌وکار ما رو در معرض ریسک قرار بدن، چه موقعیت‌هایی ممکنه تلاش‌های بازاریابی ما رو تهدید کنن و محصولات یا تکنولوژی‌های جدید تا چه حد می‌تونن جایگاه یابی برندها رو به مشکلی جدی تبدیل کنن.

نکات مهم در تحلیل SWOT

قبل از انجام تحلیلSWOT لازمه به این نکات توجه کنید:

• هدف تحلیل SWOT ایجاد یه دید همه‌جانبه نسبت به موقعیت‌ فعلی و برنامه‌ریزی برای آینده سازمانه؛ کشف شکاف بین جایگاهی که در اون قرار داریم (وضعیت موجود) و جایگاهی که می‌خوایم بهش دست پیدا کنیم (وضعیت مطلوب).
• برای دریافت یه چشم‌انداز همه‌جانبه، باید از داده‌های موجود و همین‌طور از بینش و دریافت‌های متخصصین سازمان، کارمندان و حتی مشتریان استفاده کنیم. علاوه‌ بر این‌ها می‌تونیم از KPIها  یا همون شاخص‌ های کلیدی ارزیابی عملکرد برای سنجش عملکرد ماهیانه یا سالیانه سازمان‌ استفاده کنیم.

• برای این‌ که درک بهتری از فرصت‌ها و تهدیدها داشته باشیم، لازمه داده‌های مرتبط با صنعتی که در اون مشغول به فعالیت هستیم رو به اطلاعات‌ تبدیل کنیم. لازمه تا در همون ابتدا، هدف‌ گذاری با مدل SMART رو تمرین کنیم.تحقیقات بازار هم به ما کمک می‌کنه تا اطلاعات‌ کاملی رو از بازار هدف به دست بیاریم، به یه شناخت کامل از رقبا برسیم تا بفهمیم در چه زمینه‌هایی فعالیت می‌کنن و چه اهدافی رو دنبال می‌کنن.
•  نکته مهم اینه که هر کسب‌وکاری باید تحلیل SWOT منحصربه‌فرد داشته باشه و با توجه به قوت‌ها، ضعف‌ها، تهدیدها و فرصت‌ها، یه استراتژی بازاریابی کارآمد رو در پیش بگیره. فرآیند تحلیل SWOT به ما این فرصت رو می‌ده که از  مشارکت تیم‌ها با هدف توسعه استراتژی سازمان‌ استفاده کنیم.

•  برگزاری جلسات طوفان فکری یا استفاده از فرم‌های مشخصی که حاوی نظرات شخصی اعضای تیم باشه، به ما کمک می‌کنن تا نسبت به مسائل درونی و بیرونی سازمان به جمع‌بندی برسیم و یه مدل نهایی و اولویت‌بندی شده از استراتژی SWOT طراحی کنیم که در هر چهار بخش اون، به فاکتورها و عوامل موثر اشاره شده باشه. بعد از اولویت‌بندی کردن فاکتورها و ساخت یه تحلیل SWOT، می‌تونیم برای تدوین استراتژی‌های کوتاه‌مدت و بلند‌مدت سازمان از اون استفاده کنیم.
• برای تبدیل تحلیل به استراتژی، یکی از راه‌های ممکن اینه که بفهمیم نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای شرکت چه تاثیر متقابلی روی هم دارن و میزان هم‌پوشانی اون‌ها چه‌قدره.

چیدمان استراتژی ها در ماتریس SWOT

گاهی اوقات از این مدل با عنوان TOWS یاد می‌شه. چیدمان استراتژی‌ها در تحلیل سوات می‌تونه به چهار صورت انجام بشه:

استراتژی قوت – فرصت (SO): در این استراتژی تلاش می‌کنیم تا با استفاده از نقاط قوت شرکت، فرصت‌های شناسایی شده رو تقویت کنیم.

استراتژی قوت – تهدید (ST): طبق این استراتژی با استفاده از نقاط قوت، تهدیدهای شناسایی شده رو به حداقل می‌رسونیم.

استراتژی ضعف – فرصت (WO): با استفاده از فرصت‌‌هایی که شناسایی کردیم تلاش می‌کنیم تا ضعف‌های شرکت رو به حداقل برسونیم.

استراتژی ضعف – تهدید (WT): در این استراتژی تلاش می‌کنیم تا ضعف‌ها و کاستی‌های درونی شرکت رو به حداقل برسونیم تا از تهدیدهای احتمالی جلوگیری کنیم.

در آخر لازمه بعد از تدوین استراتژی‌ها، یه بازنگری انجام بدیم تا علت شکاف بین نتایج مورد انتظار و نتایجی که اتفاق افتادن رو بررسی کنیم. لازمه بگیم یه تحلیل SWOT ارزشمند و موثر تحلیلی هست که بتونه تاثیرات مثبت رو حداکثر و تاثیرات منفی رو حداقل کنه.

در این مقاله تلاش کردیم تا از اهمیت تحلیل SWOT در بررسی وضعیت سازمان، برنامه‌ریزی و تدوین استراتژی صحبت کنیم. تیم استراتژی ما در آژانس دیجیتال مارکتینگ ماکان با استفاده از ابزارهای مختلفی مثل تحلیل SWOT به کسب‌وکار شما کمک می‌کنه تا در درست‌ترین مسیر ممکن حرکت کنه.