آیا می‌خواید کسب‌وکارتون به موفقیت پایدار دست پیدا کنه؟ چارچوب استراتژی رقابتی پورتر برای رسیدن به این هدف به شما کمک می‌کنه.
چارچوب نیروی رقابتی پورتر ابزاری ساده و در عین حال قدرتمند برای درک فضای رقابتی کسب‌وکارهاست. وقتی شما از عواملی که بر سود کسب‌وکارتون تاثیر می‌ذارن آگاهی پیدا می‌کنید، می‌تونید بر این اساس فعالیت‌های استراتژیک خودتون رو تنظیم کنید. مثلا اگه در صنعت خودتون در جایگاه ضعیفی قرار دارید، این چارچوب به شما کمک می‌کنه تا برای بهتر شدن تلاش کنید و در این مسیر قدم‌های اشتباه برندارید. تحلیل فضای کسبوکار بر اساس نیروی رقابتی پورتر فرصتیه تا از میزان رقابت در یه صنعت خاص مطلع بشید. این مدل به خصوص برای کسبوکارهای نوپا که به تازگی وارد بازار رقابت شدن می‌تونه خیلی مفید باشه.
معرفی مدل استراتژی رقابتی پورتر
نیروی رقابتی پورتر در سال ۱۹۷۹ توسط مایکل پورتر، استاد مدرسه کسبوکار هاروارد، ارائه شد تا میزان جذابیت یه صنعت و عوامل تاثیرگذار بر سود اون رو بررسی کنه. این مدل از زمان معرفی تا حالا، به‌عنوان یکی از پرکاربردترین ابزارهای استراتژی برای شرکت‌ها شناخته می‌شه. در مدل نیروی رقابتی پورتر پنج نیروی اصلی تشکیل‌دهنده هر کسبوکار شناسایی و نقاط ضعف و قدرت سازمان هم مشخص می‌شه تا سازمانها از اون برای برنامه‌ریزی فعالیت‌های استراتژیک خودشون استفاده کنن.
مدل نیروی رقابتی پورتر در هر بخشی از اقتصاد قابل استفاده است و تاثیر مهمی بر سودآوری شرکت‌ها در بلندمدت داره. از این پنج نیرو برای شناسایی میزان فشردگی رقابت، جذابیت و میزان سودآوری صنعت استفاده می‌شه.
اجزای چارچوب استراتژی رقابتی پورتر
۵ نیروی رقابتی پورتر شامل این موارد می‌شن:
۱. وضعیت رقابت در صنعت
اولین نیرو از پنج نیروی رقابتی پورتر، به میزان فشردگی رقابت در بازار اشاره داره. این عامل بر اساس تعداد رقبای موجود و توانایی اون‌ها برای پیشی گرفتن از سازمان‌های دیگه سنجیده می‌شه. چه تعداد رقیب دارید؟ کیفیت محصولات و خدمات شما با محصولات رقیب چه تفاوتی داره؟
وقتی رقبا از نظر قدرت و اندازه سازمان نسبتا یکسان هستن و رشد یکی از اون‌ها نسبت به دیگری کندتر باشه، شدت رقابت افزایش پیدا می‌کنه. وقتی هم که رقابت زیاد می‌شه، سازمانها وارد کمپین های تبلیغاتی و جنگ بر سر قیمت می‌شن. به‌علاوه، هرچی شرایط برای خروج از بازار سخت‌تر باشه، سازمانها موندگار می‌شن و رقابت هم فشرده‌تر می‌شه حتی اگه سوددهی اون‌ها رو به کاهش باشه. اما در رقابت کم، شما قدرت بیشتری دارید تا قیمت بالاتری برای محصولات خودتون انتخاب کنید و قوانینی رو مشخص کنید که به فروش بیشتر و در نتیجه سود بیشتر برای شما منتهی بشه. همچنین در بازاری که تعداد رقبا زیاده، اگه مشتری‌هان احساس کنن که قیمت یا کیفیت محصولات شما در مقایسه با محصولات رقیب پایینه ترجیح می‌دن به سراغ برند دیگه‌ای برن. استراتژی اقیانوس آبی به شما کمک می‌کنه راز رفتن به بازارهای کم‌رقیب رو پیدا کنید.
۲. قدرت چانه زنی تامینکننده ها
قدرت چانه‌زنی تامین‌کننده‌ها دومین نیروی رقابتی پورتره و به نقش و قدرت تامین‌کننده‌های یه سازمان در افزایش قیمت‌ها یا کاهش کیفیت محصولات و خدمات اشاره می‌کنه. تعدد تامین‌کننده‌ها و وجود تامین‌کننده‌های جایگزین، دو فاکتور تعیین‌کننده در میزان قدرت چانه‌زنی کسب‌وکارها به حساب میاد. به عبارت دیگه، هرچقدر تعداد تامین‌کننده‌های یه صنعت کمتر باشه، وابستگی اون صنعت به تامینکننده بیشتر می‌شه. در این حالت تامینکننده قدرت بیشتری برای تعیین قیمت‌ها و شروط مورد نظرش در اختیار داره. اما اگه تعداد تامین‌کننده‌ها زیاد باشه یا جایگزینی یه تامینکننده با تامینکننده دیگه هزینه کمی داشته باشه، شما به‌عنوان صاحب کسبوکار می‌تونید قیمت‌ها رو ثابت نگه دارید و نرخ بازگشت سرمایه رو افزایش بدید.
۳. قدرت چانه زنی خریدارها
سومین نیروی رقابتی پورتر به قدرت چانه زنی خریدارها مربوط می‌شه. وقتی تعداد خریدارها در بازار کمه و یا اون‌ها گزینه‌های زیادی برای انتخاب دارن، قدرت‌‌شون افزایش پیدا می‌کنه و جایگزینی یه برند با برند دیگه آسون و کم‌هزینه می‌شه. قدرت خرید زمانی کاهش پیدا می‌کنه که حجم خرید مشتری‌ها کم می‌شه و محصول فروشنده با محصولات رقیبش تفاوت زیادی داره. امروزه اینترنت و شبکه های اجتماعی باعث شدن تا مشتری‌ها آگاهانه خرید کنن و در نتیجه قدرت بیشتری در اختیار داشته باشن. چون در این صورت خریدارها می‌تونن قیمت‌ها رو به‌صورت آنلاین مقایسه کنن و از میزان رضایت و همین‌طور نظرات کاربران دیگه اطلاع پیدا کنن. از طرفی سازمانها هم می‌تونن با پیاده‌سازی برنامه‌هایی که به افزایش وفاداری مشتری و تمایز برند کمک می‌کنن، قدرت چانه‌زنی خریدارها رو کاهش بدن.
۴. تهدید کالاهای جایگزین
تهدید کالاهای جایگزین، چهارمین نیروی رقابتی پورتر محسوب می‌شه. وقتی محصولات و خدمات یه سازمان پتانسیل این رو داشته باشن که جایگزین محصولات و خدمات شما بشن، کسبوکار شما با تهدید مواجه می‌شه. سازمان‌هایی که به ارائه محصولات و خدماتی می‌پردازن که جایگزین نزدیکی برای اون‌ها وجود نداره، قدرت بیشتری برای افزایش قیمت‌ها و تحمیل شرایط موردنظر خودشون در اختیار دارن. اما وقتی برای محصولات، جایگزین وجود داشته باشه مشتری‌ها به‌راحتی از خرید محصولات یه برند چشم‌پوشی می‌کنن و به سراغ محصولات دیگه می‌رن که این موضوع منجر به تضعیف قدرت سازمانها می‌شه.
در حالتی که دو محصول متفاوت هستن اما نیاز یکسانی رو از مشتری برطرف می‌کنن، باز هم پتانسیل سودآوری کاهش پیدا می‌کنه. برای مثال، نوشابه انرژی‌زا Redbull و برند قهوه Nespresso به لحاظ نوع محصول رقیب محسوب نمی‌شن اما از اونجایی که هدف هر دو محصول رفع خستگی و افزایش انرژیه، ممکنه مشتری‌ها در انتخاب دچار تردید بشن و به جای نوشابه انرژی‌زا به سراغ قهوه برن و بالعکس. در نتیجه تهدید کالاهای جایگزین به‌صورت ناخودآگاه در سودآوری صنعت تاثیر میذاره و موقع ارزیابی جذابیت برند باید مورد توجه قرار بگیره.
به زبون ساده‌تر، رقبای شما فقط برندهایی نیستن که محصولات مشابه شما رو تولید می‌کنن؛ بعضی از رقبای شما می‌تونن محصولی کاملا متفاوت تولید کنن که نیاز یکسانی رو از مشتری برطرف می‌کنه.
۵. تهدید ورود کسب و کارهای جدید
طبق پنجمین نیروی رقابتی پورتر، قدرت یه سازمان با ورود کسبوکارهای جدید به بازار می‌تونه کاهش پیدا کنه. هر چقدر زمان و هزینه برای ورود رقیب به بازار کمتر باشه، احتمال کمتر شدن قدرت سازمان شما بیشتر می‌شه. به عبارت دیگه صنعتی ایده‌آله که دارای موانع زیادی برای ورود رقبا باشه؛ چون کسبوکار توسعه‌یافته می‌تونن قیمت‌ها رو افزایش بدن. پس اگه کسبوکار شما در صنعت خودش جایگاه محکمی داشته باشه و همزمان شرایط هم برای ورود رقیب به بازار سخت باشه، شما به راحتی می‌تونید مانع کاهش قدرت برندتون بشید.
بهتره بدونید که در بیشتر مواقع ۵ نیروی رقابتی پورتر با تحلیل PESTEL ترکیب می‌شن تا چشم‌اندازی کامل رو از وضعیت کسبوکار شما در بازار ارائه بدن. درک درست از نیروهای رقابتی پورتر و عملکرد اون‌ها در بازار، به شما این امکان رو می‌ده تا استراتژی سازمان رو با اون منطبق کنید و به این ترتیب از منابع موجود بیشترین سود رو به دست بیارید. تیم استراتژی ما در آژانس دیجیتال مارکتینگ ماکان با انجام تحلیل‌های حرفه‌ای، بررسی می‌کنه که کدوم یکی از این پنج نیروی رقابتی پورتر بیشتر بر کسبوکار شما تاثیر میذاره و همچنین با شناسایی نقاط ضعف و قوت شما، مسیر رسیدن به موفقیت رو برای کسبوکار شما هموار می‌کنه.
افزودن نظر
