تفاوت های مدل 4 Pو 4C؛ مدل آمیخته بازاریابی 4Pرو فراموش و به مدل 4C سلام کنید!

این روزها کمتر کسی پیدا می‌شه که با واژه بازاریابی غریبه باشه؛ حتی اگه در فضای کسب‌وکار فعالیتی نداشته باشید، احتمالا چند باری این کلمه به گوش‌تون خورده و اگه ازتون بپرسن بازاریابی یعنی چی شاید خیلی سریع به افرادی اشاره کنید که به‌صورت حضوری به فروشگاه‌ها و شرکت‌ها می‌رن تا محصولات‌شون رو به اون‌ها معرفی کنن. این تعریف اشتباه نیست اما ناقصه! مفهوم بازاریابی خیلی گسترده‌تر از اون چیزیه که فکر می‌کنید و صرفا به تبلیغات و جذب مشتری محدود نمی‌شه. فاکتورهای زیادی در بحث بازاریابی دخیل هستن. بهتره بگیم فعالیت‌های بازاریابی زمانی نتیجه می‌دن که افراد مناسبی رو پیدا کنید و در زمان مناسب به اون‌ها پیشنهاد مناسبی بدید. به مجموعه‌ی این عواملی که در نهایت باعث رشد کسب‌وکارها می‌شن، آمیخته بازاریابی یا Marketing Mix گفته می‌شه. مدل آمیخته بازاریابی 4P در سال ١٩۶٠ مطرح شد. این مدل بازاریابی محصول‌محور بیش‌تر منافع کسب‌وکار رو در نظر می‌گرفت. اما به‌دنبال تغییراتی که در فلسفه بازاریابی اتفاق افتاد، مدل‌ها از حالت محصول‌محور فاصله گرفتن و بیشتر به سمت تامین منافع مشتری متمایل شدن. در سال ١٩٩۰ مدل بازاریابی مشتری‌محور4C معرفی شد که مهم‌ترین تمایز اون با مدل 4P، تلاشش برای ایجاد تجربه کاربری بهتر برای مشتری‌هاست. با ما همراه باشید تا در ادامه به بیان تفاوت‌های مدل 4P و 4C بپردازیم.

مدل آمیخته بازاریابی 4P چیه؟

آمیخته بازاریابی 4P همون‌طور که از اسمش مشخصه شامل ٤ بخش Product (محصول یا خدمت)،Price (قیمت)، Place (مکان توزیع) وPromotion (ترویج) می‌شه. این مدل بازاریابی، دید یکپارچه‌ای رو از کسب‌وکار شما ارائه می‌کنه و باعث می‌شه بتونید فعالیت‌های بازاریابی خودتون رو طوری مدیریت کنید که درنهایت شاهد رشد سهم بازار و سودآوری کسب‌وکارتون باشید. در قسمت بعدی این 4 آمیخته رو بهتون معرفی می‌کنیم.

• Product (محصول) در مدل 4P

آمیخته بازاریابی محصول در این مدل، نماینده کالا یا خدمتی هست که به مشتری ارائه می‌کنید. قبل از تصمیم‌گیری برای توسعه‌ محصول یا خدمت‌تون باید به نیاز بازار در زمان حال و آینده و همین‌طور به چرخه‌ی عمر محصولات مشابه توجه کنید. باید دقت کنید که نیاز مشتری چیه و در چه زمان و کجا از محصول شما استفاده می‌کنه. همین‌طور باید بدونید ویژگی‌ کلیدی محصول یا خدمت شما چیه و چه چیزی شما رو از رقبا متمایز می‌کنه. نکته مهم دیگه این هست که باید به‌طور پیوسته و متناسب با نیاز بازار، از نظر کمی و کیفی، محصول یا خدمت خودتون رو بهینه و به‌روز کنید.

• Price (قیمت) در مدل 4P

آمیخته بازاریابی قیمت هم درست مثل کیفیت محصول یا خدمت، یکی از عوامل مهم و تعیین‌کننده در موفقیت کسب‌وکار شما محسوب می‌شه. برای قیمت‌گذاری بهینه، باید عوامل مختلفی مثل تحقیقات بازار، تحلیل و شناسایی پرسونای مخاطب، استراتژی‌های سازمان، تناسب قیمت با کیفیت محصول، شهرت برند شما در صنعت، قیمت‌گذاری رقبا، قیمت تمام شده و حاشیه سود، نرخ بازگشت سرمایه (ROI) مطلوب و استراتژی‌های منعطف قیمت‌گذاری رو در نظر بگیرید.

• Place (مکان توزیع) در مدل 4P

آمیخته بازاریابی مکان توزیع محصول، بسته به نوع صنعت و کسب‌وکار شما متفاوته. باید بدونید کدوم یکی از کانال‌های توزیع برای شما و مخاطبان هدف‌تون بهینه‌تره و ارزش افزوده‌ بیش‌تری ایجاد می‌کنه. برای مثال، آیا بهتره برای عرضه‌ی محصولات خودتون به مشتری‌ها، صرفاً فروشگاه‌های فیزیکی داشته باشید؟ یا این‌که آیا فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای محل مناسبی برای عرضه‌ی محصولات شما هستن؟ آیا برنامه‌ای برای فروش آنلاین دارید؟

• Promotion (ترویج) در مدل 4P

آمیخته بازاریابی پروموشن در مدل 4P مربوط به ترویج و تبلیغ محصول می‌شه. شما باید متناسب با استراتژی‌های تبلیغاتی شرکت، پرسونای مخاطب و بودجه‌، از روش‌های مختلفی استفاده کنید تا برند و محصول یا خدمت‌تون رو به‌خوبی به مخاطب معرفی کنید. تبلیغات شما می‌تونه به‌صورت دیجیتال یا آفلاین باشه. تبلیغات محیطی، کمپین‌ های برند اکتیویشن، برگزاری ایونت‌ها، تبلیغات رادیویی و تلویزیونی، چاپ آگهی در روزنامه‌ها و مجلات، مثال‌هایی از تبلیغات آفلاین هستند. اما روش‌های دیجیتال شامل بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ می‌شه که این روزها به یکی از ابزارهای ضروری در هر کسب‌و کاری تبدیل شده. طراحی وب‌سایت، بهینه ‌سازی موتورهای جست و جو (SEO )، بازاریابی محتوایی، بازاریابی درون‌گرا، تبلیغات پولی، بازاریابی در شبکه‌ های اجتماعی، بازاریابی درون‌برنامه‌ای و روابط عمومی آنلاین از جمله فعالیت‌هایی هستن که در دیجیتال مارکتینگ و تبلیغات آنلاین انجام می‌شن.

مدل آمیخته بازاریابی 4C چیه؟

همون‌طور که در مقدمه اشاره کردیم، آمیخته بازاریابی 4P، بازاریابی رو بیش‌تر از دیدگاه کسب‌وکار و محصول تعریف می‌کنه. سال‌ها بعد از مطرح شدن مدل 4P و به‌دنبال تشدید فضای رقابتی بین کسب‌وکارها، فلسفه‌ی بازاریابی تغییر کرد و مدل آمیخته‌ی بازاریابی 4C مطرح شد که در اون به بازاریابی از زاویه دید مشتری نگاه می‌شه. در فضای رقابتی امروز، دیدگاه محصول محور دیگه راه‌حل مناسبی برای بقای کسب‌وکارها به‌حساب نمیاد. هدف آمیخته بازاریابی 4C، بهبود تجربه مشتری‌ها و خلق ارزش‌افزوده برای اون‌هاست.

به زبون ساده‌تر در مدل 4C مشتری محور اصلی بازاریابی محسوب می‌شه نه محصول.

مدل 4C شامل ٤ بخش Customer (نیاز و خواسته مشتری)،Cost (هزینه ایجاد ارزش)، Convenience (آسایش و راحتی خرید) و Communications (تعامل) می‌شه که جلوتر توضیح می‌دیم که هر کدوم از این بخش‌ها به چی اشاره می‌کنن و تفاوت مدل 4P و 4C رو براتون کاملا روشن می‌کنیم.

• Customer (نیازها و خواسته‌های مشتری) در مقابل Product در مدل 4c

در دنیای کسب‌وکار امروزی، اگه به خواسته‌ها و نیازهای مشتری توجه نکنید، قطعاً شکست بدی می‌خورید. بستر دیجیتال فضایی رو فراهم کرده تا شرکت‌ها بتونن به‌راحتی، به جای تمرکز صرف روی ویژگی‌های خدمت یا محصول، روی مشتری و شناخت پرسونای مخاطب تمرکز کنن. به کمک دیجیتال مارکتینگ می‌تونید به‌راحتی به مخاطبان هدف خودتون دست پیدا کنید، از نظرات و دیدگاه‌هاشون درباره کسب‌وکارتون یا رقبا آگاه بشید و از ایده‌های خلاقانه برای بهبود تجربه مشتری استفاده کنید. پس یکی از بزرگترین تفاوت‌های مدل 4P و 4C تغییر دیدگاه برندها از رویکرد محصول‌محور به مشتری‌محوره.

• Cost (هزینه ایجاد ارزش) در مقابل Price در مدل 4c

هزینه‌ای که مشتری بابت خرید محصول یا دریافت خدمات به شما پرداخت می‌کنه، فقط اون مبلغی نیست که به‌عنوان قیمت به شما پرداخته کرده، بلکه هزینه‌های پنهان مثل زمان صرف‌شده برای انتخاب محصول یا اومدن به فروشگاه رو شامل می‌شه. بنابراین هزینه‌هایی مثل هزینه رفت‌وآمد، نگرانی بابت کیفیت و … برای مشتری‌ها وجود داره. شما باید با فراهم کردن یه سری امکانات تلاش کنید تا این هزینه‌های پنهان مشتری رو کاهش بدید. مثلاً با ایجاد امکان خرید آنلاین و ارسال رایگان، ارائه اطلاعات دقیق درباره ویژگی‌های محصول، داشتن درگاه پرداخت امن، ضمانت بازگشت وجه و خدمات پس از فروش، تا حدی نگرانی‌های اون‌ها رو بابت این هزینه‌ها کم کنید. بنابراین یکی دیگه از تفاوت‌های مدل 4P و 4C جایگزین شدن هزینه ایجاد ارزش با قیمت محصوله.

• Convenience (راحتی در استفاده از خدمات یا محصولات) در مقابل Place در مدل 4c

شما باید با کمک بهینه‌سازی فرآیندهای بازاریابی و فروش، آسایش و راحتی مشتری رو در استفاده از محصولات یا خدمات‌تون فراهم کنید. دسترسی مناسب و داشتن امکاناتی مثل پارکینگ برای فروشگاه‌های فیزیکی، ایجاد تجربه کاربری خوب برای مشتری از طریق وب‌سایت یا اپلیکیشن، تولید محتوای کاربردی و مناسب برای معرفی محصولات یا خدمات، پشتیبانی از روش‌های پرداخت آنلاین، سادگی فرآیند ثبت‌نام در وب‌سایت و پشتیبانی و CRM قوی، از جمله فعالیت‌هایی هستن که لازمه برای تامین رفاه و آسایش مشتری‌ها انجام‌شون بدید. پس در مدل 4C راحتی مشتری با مکان توزیع محصول در مدل4P جایگزین می‌شه.

• Communication (تعامل) در مقابل Promotion در مدل 4c

فراموش نکنید شما صرفاً ترویج کننده‌ی محصول یا خدمت‌تون نیستید، بلکه باید تعامل و تبادل ارزش بین شما و مشتری صورت بگیره. استفاده از دیجیتال مارکتینگ باعث می‌شه تا این تبادل به آسونی انجام بشه. بازاریابی درون‌گرا، تولید محتوای جذاب، ایجاد فرم‌های نظرسنجی از مشتریان در وب‌سایت، فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و اینگیج کردن مخاطب‌ها از طریق ارسال نظرات، استفاده از استراتژی‌ های وفاداری مشتری و… چندتا نمونه خوب از ارتباط دوطرفه با مشتری‌ محسوب می‌شن. بنابراین آخرین تفاوت مدل 4P و 4C اینه که به جای تمرکز روی ترویج و تبلیغ محصول تلاش می‌کنیم تا تعامل‌مون رو با مشتری افزایش بدیم.
در آخر باید بگیم که این مدل‌ها به‌مرور زمان کامل‌تر می‌شن؛ مثلا 9P مدل بسط‌ داده شده 4P هست که آمیخته‌های بازاریابی بیشتری رو شامل می‌شه.

اما توی همه مدل‌های آمیخته بازاریابی، شناسایی بازار هدف یه مرحله مهم و اساسی به حساب میاد. اگه به دنبال یه راه‌حل مطمئن برای این کار هستید، می‌تونید روی خدمات متنوعی مثل طراحی وب سایت ، تولید محتوای متنی، طراحی گرافیک و موشن و برنامه ریزی و خرید رسانه که ما در آژانس دیجیتال مارکتینگ ماکان به مشتریان‌مون ارائه می‌دیم، حساب باز کنید.